DeLorean DMC-12, Delorean Motor Sirketi tarafindan Kuzey Irlanda'da 1981-1983 yillari arasinda uretilmis olan bir spor arabadir.Genellikle sadece DeLorean, olarak bilinir ve fabrika tarafindan sadece tek model uretilmistir.DMC-12 modelinde marti kanat tabir ettigimiz, yukari dogru acilip kapanan kapi yapisi,fiberglas govde tipine baglanmis boyasiz celik paneller goze carpmaktadir.[glow=red,2,300] "Back to The Future/Gelecege Donus" [/glow] adli film uclemesinde DeLorean evde/elde yapilmis bir zaman makinasi olarak karsimiza cikmaktadir.






1981 Deloreanlar-ustte





Gelecege Donus filmindeki zaman makinesi Delorean-ustte


Arabanin ilk prototipi 1976 Mart'inda ortaya cikti ve resmi uretim 1981 yilinda Kuzey Irlanda'nin Dunmurry sehrinde basladi. (Ilk DMC-12, 21 Ocak'da uretim hattindan cikmisti.) Uretim boyunca, arabanin bir cok yerinde degisiklikler oldu.(kaput yapisi, tekerlek/jantlar ve ic aksam).Yaklasik olarak 9,000 adet DMC-12 araba 1982 sonlarinda uretim sonlanincaya fabrikadan cikti.Gunumuzde 6,500 kadar DeLorean arabanin hali hazirda yurur vaziyette oldugu dusunulmektedir.1997 yilinda fabrika ve sirket ozel bir baska sirket tarafindan satin alindi ve yenilenmis araba uretilmeye yeninden baslandi.






TARIHI GELISIM

1976 Ekiminde, ilk prototip DeLorean DMC-12Sef muhendis ve dizaynir William T. Collins tarafindan tasarlandi. (Daha onceden W.Collins Pontiac'da sef muhendis idi.) Orijinalinde,arabanin arka tarafindan bulunan motor bir Citroën Wankel rotary motor idi, fakat daha sonra motor Fransiz dizayni ve uretimi PRV (Peugeot-Renault-Volvo) enjektorlu bir V6 ile degistirildi.Bu zamanlarda dunyada onemli bir olay olan petrol krizi bas gostermisti. Collins ve DeLorean yepyeni ve denenmemis bir sase teknolojisinin patent haklarini aldilar.Bu sase sayesinde arabanin daha hafif olacagini ve uretim maliyetlerini dusurecegini dusunuyorlardi.Fakat bu sase yapisinin sonradan araba icin uygun olmadigini gorduler.

Bu ve benzer degisiklikler,orjinal konsept arabanin uretim zamani uzerinde baski olusturmaya basladilar.Arabanin tamaminda uretim oncesinde yeniden yapilandirma ihtiyaci ortaya cikti,araba unlu Ingiliz Markasi Lotus'un kurucusu ve sahibi Colin Chapman'in elinden gecti. Chapman arabaya Lotus tarafindan uygulanan son teknolijileri ve yenilikleri adapte etti.Arabanin sasesi unlu Lotus Esprit 'de kullanilan saseye cok benzedi.Orjinal, Giorgetto Giugiaro (unlu Italyan Dizaynir) oldugu gibi kaldi (Celik paneller ve marti-kanat kapi yapisi )


DeLorean'in arabayi gelistirmek ve sirketi olusturmak icin 175,000 USD'a ihtiyaci vardi.Bunun icin Hollywood yildizlarindan Johnny Carson ve Sammy Davis Jr 'i sirkete yatirim yapmaya ikna etti. DeLorean, gercek anlamda DMC-12 model arabalari Dunmurry (Belfast sehir merkezinden bir kac km disarda bir kasaba) Kuzey Irlanda'da uretiyordu.

DMC-12'nin uretiminin planlamasi 1979 yilinda da olsa, uretim 1978 Ekim'inde basladi.Muhendislik problemleri ve butce sorunlari araba uretimini 1981 baslarina kadar oteledi.Bu zamanlarda,Irlanda'da issizlik oranlari cok yuksekti ve yerli halk fabrikaya is basvurusunda bulunuyordu.Calisanlar oldukca tecrubesizdi,fakat oldukca yuksek ucretler aliyorlardi ve o zamanlardaki en iyi alet edavat ile calisiyorlardi.Kalite ile ilgili problemlerin bir cogu 1982 yilinda cozuldu ve arabalar bayilerden 12 ay 12,000 mil /19,300 km garanti altinda satilmaya basladilar.5 yil ve 50,000 mil /80,000 km servis anlasmasi da ayrica sunulmaya baslandi.

DeLorean Motor Sirketi 1982 yilinin sonlarinda iflas etti.(Sirket sahibi John Delorean 1982 yilinda uyusturucudan tutuklanmisti.)Daha sonra John Delorean suclu bulunmadi, fakat bu karar DMC-12'nin uetiminin sonlanmasini onleyemedi.Yaklasik olarak uretim hattindaki 100 araba iflas altindaki sirket tarafindan uretildi.Fabrikada kalan parcalar, Amerika garanti parca merkezindekiler,orjinal parca ureticilerinden gelenelerin hepsi 1983-1984 yillarinda Columbus Ohio Amerika'ya gonderildi.KAPAC adinda bir sirket bu parcalari musterilere posta ile satti.

1997'de , Texas DeLorean Motor Sirketi bu yedek parca stogunu satin aldi.Sonrasinda, kullanilmayan ve elde kalan govdelerin okyanusa atildigi dedikodusu yayildi.Yakin donemde ise, araba govdelerinin eritilerek ticari gemilerin govde yapiminda kullanildigi dedikodulari cikti.

1981 Ocak ve 1982 Aralik aylari arasinda 9,200 DMC-12 araba uretildi.Arabalarin neredeyse yarisi,1981 Ekiminde uretim bandindan cikti.Yaklasik 1,000 adet 1982 model araba Subat -Mayis 1982 tarihleri arasinda uretildi ve bu arabalarin hepsinin VIN kodlari iflastan sonra sirketi alan diger sirket tarafindan 1983 model olarak gorulebilmeleri icin degistirildi.Orjinal VIN kodlari 10XXX, 11XXX ve 12XXX olan arabalarin VIN kodlari 15XXX, 16XXX ve 17XXX oldu.Gunumuzde sadece 12XXXX VIN kodlu araclar kaldi ve bunlarin buyuk bir cogunlugu sagdan direksiyonlu modellerdir.

URETIM

DMC-12 'de bir takim ilginc ve olagandisi detaya rastlamak mumkundur:Marti-Kanat kapi yapisi-boyanmamis celik govde panelleri ve arka tarafa monte edilmis motorlar.


GOVDE

DMC-12'nin govde dizayni unlu Italyan dizaynir Giorgetto Giugiaro tarafindan yapildi.Ilginc bir ozellik olarak arabalarin govde panelleri celikten yapilmisti ve arabalar fabrika cikisi boynamiyorlar yada astar boyali olarak teslim ediliyorlardi.(sadece 3 araba 24 ayar altin kaplama ile kaplanmisti-ileride detaylarini gorebilirsiniz.)Boyanmis DeLorean'lar de gorulebilir, fakat bunlarin hepsi fabrikadan satin alindiktan sonra ozel olarak sahipleri tarafindan boyanmislardir.





Sonradan boyanmis, gunes isiginin gelis acisina gore renk degistiren boyali bir Delorean-ustte





Fabrikada calisanlari egitmek icin , bir kac yuz DMC-12 celik paneller olamdan uretildi ve bunlar celik paneller olmadan sadece fiberglas govdelerinin rengi olan siyah yuzunden "Siyah arabalar" olarak adlandirildi.Bu arabalarin hic biri halka satilmadi. Celik paneller fiberglas govde tasiyicilari uzerine monte ediliyordu.Govde, Lotus Esprit platformundan alinan Y sase yapisi uzerine oturtuluyordu.

Boyanmamis celik govde panelleri bu arabalarin restorasyonlarinda oldukca zorluk cikariyordu.Geleneksel otomobil govde restorasyonunda , paneller mumkun oldugu kadar orjinaline sadik olarak toplanmalidir.Kaportadaki problemler boya altindaki macun ile giderilebiliyorken, Delorean'da boya olmadigi icin celik panelleri duzeltmek ve orjinal hale getirmek cok buyuk ustalik ve maharet istiyordu.Bundan ote, celik panelleri boyamak da cok zor bir isti.DeLorean hasarli panellerin onarilmasindan cok, yenilenmesini oneriyordu.Herbir DeLorean servisinde bugun usta bir kaportaci ve yepyeni celik camurluk ve diger govde aksami bulunmaktadir.



Yedek Delorean kapilar..ustte

DMC-12'nin diger bir ozelligi de marti-kanat kapi yapisidir.Agir kapi yapisi yuzunden acilip kapanmada sorunlar yasaniyordu.Sonrasinda, problem hafif malzemeli marti-kanat kapiya sahip Mercedes-Benz 300SL ve bir hava pompasi ile acilip kapanan kapilari olan Bricklin SV-1,(bu araba hakkinda genel olarak daha onceden bahsetmistik, hatta yasayan bir ornegi hala Izmir'de var) model incelenerek cozuldu.Arabada kucuk kapi camlari vardi, cunku buyuk camlar kisa kapi panelleri yuzunden tam acilip/kapanamiyordu.



Delorean ve Bricklin yanyana-ustte

SUSPANSIYON SISTEMI

DMC-12'nin govde alti ve suspansiyon sisteminin buyuk bolumu Lotus Esprit 'den alinmistir.Dort tekerlekde birbirinden bagimsiz suspansiyon sistemi, helezon yaya yapisi ve teleskopik amortisor sistemi gozumuze ilk carpan detaylardan bazilaridir.On tarafta cift salincak yapisi varken,arka taraf cok baglantilidir.Arabanin suspansiyonunun orjinal gelistirme asamalarinda,arabanin yol tutusunun oldukca iyi oldugu soylenmisti. Lotus'un piyasadaki "yol tutus" konusundaki ustun rekabet gucunun DMC-12'nin uzerindeki etkisi goz ardi edilemez.Bununla beraber,Amerikan Hukumeti'nin "Tampon boyutlari agriligi" konusundaki duzenlemelerine uyum zorunlulugu yuzunden , suspansiyon sistemi degisti , arabanin fabrikasyon agirligi artti. Bu yuzden arabanin yil tutus ozellikleri degisti.Amerika'daki bir cok araba sahibi on suspansiyon yapisini ya degistirdi yada modifiye etti, boylece on tarafin agirligini orjinal hale getirip yol tutusu gelistirdiler.






1981 Lotus Esprit-ustte , Delorean Lotus platformu uzerine oturtulmustur

Arabada direksiyon sistemi ile tam tur daire 10.67 m'de tamamlaniyordu. DMC-12'de orjinalinde onde 14 inch arakada 15 inch'lik aluminyum alasimli jantlar vardi.Lastikler Goodyear NCT celik kusakli radyal lastiklerdi ve arka lastikler daha genis idi.Cunku motor arabanin oldukca arka tarafina monte edilmisti ve arabanin agirlik dagilimi % 35 on taraf, %65 arka taraf olarak ayarlanmisti.

DMC-12'de destekli hidrolik fren sistemi bulunuyordu ve 4 tekerlekde disk fren vardi. ( Diskler onlerde 25.4 cm, arkalarda 26.7 cm capindaydi.)



PERFORMANS

John DeLorean (sirketin kurucusu ve sahibi) ilk onceleri arabanin 200 HP civarinda bir motor gucune sahip olmasini planliyordu, fakat arabanin 170 HP guc ureten bir motoru oldu.Bununla beraber, Amerikan Hukumeti arabanin Amerika'da satilabilmesi icin egzost gazlari emisyon kurallarina gore arabaya katalitik konvortor takilmasini zorunlu kiliyordu.Bu yuzden arabanin motor gucunde 40 HP dusus yasandi ve bu guc kaybi DMC-12'nin performansini ciddi olcude etkiledi. Katalitik konvortor konusu suspansiyon sistemindeki degisiklikler ile birlesince, arabanin Amerikan versiyonu hayal kirikligi yaratti. DeLorean' in karsilastirma kitapciginda 0-100 km hizlanma degerleri 8.8 saniye olarak yazarken ( bu degerler 1980'li yillarda gercekten sapka cikarilmasi gereken degerlerdi. :o :o :o) , gercek testlerde 10.5 saniye degerleri ancak yakalanabiliyordu.Tabiiki kitapcikta yazan degerler ,Avrupa versiyonu icin 170HP lik motor ile yapilan testlerin karsiligi idi.



Delorean Motoru-ustte



Monte Edilmeyi bekleyen Delorean motorlar..-ustte



Delorean Sanzumanlar-ustte



FIYATLAR


Arabanin adi olan DMC-12, arabanin orjinal fiyatinin 12,000.- USD olmasindan kaynaklaniyordu.
Halbuki yeni DMC-12'lerin 25,000.- USD 'dan satildigi ve otomatik sanzumanli olanlarinin USD 650.- daha fazlaya satildigini goruyoruz.(Gunumuzun parasi ile 62,000- 65,000 USD fiyat araligina gelmektedir)



Otomatik sanzuman secenegi-ustte


Araba ilk piyasaya ciktiginda, uzun bekleme listesi oldugundan bir suru insanin arabanin liste fiyatinin 10,000 USD fazlasini vermeye razi oldugu bu sayede bir an once araba almak istedigi goruldu.Bununla beraber, DeLorean Motor Sirketi'nin cokusunden sonra satilmayan elde kalan arabalarin liste fiyatinin altinda kaldigini goruyoruz.

DMC-12'de iki tane opsiyon listesi vardi. Birincisi otomatik sanzuman,(650 USD ekstra para) ikincisi gri yada siyah ic aksam ve doseme secimi.Bir cok satici opsiyonu ki bunlar; araba ortusu (117 USD), degisik renk taban halisi (84 USD);bagaj ustu esya tasiyici ve kayak tasiyici (269 USD) da bulunuyordu. Standart ozellikler listesinde; celik govde panelleri, marti kanat kapilar, deri kapli koltuklar ve ic aksam, klima,AM/FM radio ve kaset calar;elektrikli camlar,uzaktan kumandali kapi kilitleri ve ic ayarlamali aynalar, teleskopik direksiyon; renkli ve karartilmis camlar,on cam fiskiyesi ve arka cam bugu onleyici mekanizma vardi.

DMC-12'nin gunumuzdeki fiyatlari satilan yerlere ve tabiiki arabalarin kondusyon ve de ozelliklerine gore farklilik gosteriyor.2007 yili baslarinda, iyi durumdaki bir DeLorean'in fiyati asagi yukari 20,000-29,000 USD arasinda degisirken, fabrikasyon ayardaki bir araba 50,000 USD'a kadar alici bulabiliyor.



Cok iyi kondusyonda bir Delorean-ustte

Gunumuzde yasayan yaklasik 6,500 kadar DMC-12 oldugu tahmin ediliyor.Halen hemen hemen aranan her parcasi bulunabiliyor ve parca fiyatlari cok ucuk degerlerde degil.

URETIMDEKI DEGISIKLIKLER

Delorean'da yillik bazda yapilan herhangi tipik bir degisiklik olmadigi halde, uretimi boyunca bir takim degisikliklere yine de rastlamak mumkundur.John DeLorean her sene yada kisa zaman araliginda arabalarda yapilan degisikliklerin otomobil firmalarinin daha cok araba satmak icin yaptiklari bir sey olduguna inaniyordu.Her model yilinda buyuk degisiklikler yapmak yerine, O degisiklikleri uetim yilinin ortasina koyuyordu.Bu yuzden 1981-1982-1983 model yillarinin arabalari arasinda gozle gorulur acik bir fark yoktu.Bununla beraber, arabanin uretim hayati boyunca devam edegelen bir takim degisiklikler oldu.En cok fark edilen degisiklik arabanin kaput seklinde yapilan degisimdir.Ilk onceleri on kaputtaki asagiya dogru inen iki cizgili yapi ve benzin deposu kapagi sonrasinda terk edilmis ve duz bir kaput yapisina gecilmistir.Cunku bu formu verirken celik plakalarda bir takim deformasyonlar olusmus, boylece mailyetler artmistir.



Ilk zamanlarda uretilen arabalarin kaput yapisi-Benzin depo kapagi ve yanlardaki cizgiler -ustte



Sonradan degisen duz kaput yapisi-ustte

DIGER DEGISIKLIKLER


John DeLorean yaklasik olarak 1.93 cm boyundaydi ve arabayi kendi boyunda ve ebatlarindaki kisilere daha uygun bir sekilde dizayn etmisti.Daha kisa boylu insanlar insanlar icin, sonradan eklenmis kapi acip kapama koluna baglanan deri askiliklar inis binisleri kolaylastiriyordu.( Bizim belediye otobuslerinde, ayakta duranlar icin tavandaki tutunma borusunun uzerine kisa boylular icin yapilmis asilma tutamaclari gibi bir sey ) 1981 Kasim'indan once uretilmis araclara bunlar sonradan eklendi.1981 sonunda uetilen ve tum 1982 ve 1983 model arabalarin kapi kollarinda fabrikasyon olarak bu tutamaclardan vardir.



Kapi kollarina takilan tutamaclara ornek-ustte

1982 ve sonrasindaki arabalarda,ayak dinlendirme pedali tabir edilen soforun oturma pzosiyonunda en sol tarafta ayak koyulabilecek bir bolum yer almaya basladi.Mesela bu ozellik 82 model icin bir ayricalik olarak kabul edilmistir.

DeLoreans' in jant stili degismeden kalmissa da, 81 modelin ilk cikanlarinin bazilarinda jantlar gri renge boyanmistir.Bu jantlarin orta gobeginde "DMC" logosu yer almaktadir.

1981'de, DeLorean standardinda Craig marka radyo/teyp ile satiliyordu,bu uygulama 80'lerde standart olan cift tarafli teyp ve radyo bilesenlerinin temsilcisiydi.Craig radyo/teyp'de kendinden saat bulunmuyordu ama vites topuzunun onune bir saat konulmustu.1982 model DeLorean'lerde ASI marka radyo kullanilmaya baslandi, ASI radyo/teyplerde kendinden saat bulundugu icin ekstradan konulan saat 1982 modelden sonra uretimden kaldirildi.

Ilk 2,200 arabada radyo anteni on cama entegre edilmisti.Sonradan bu anten yapisindan vazgecildi ve standart anten sag on camurluk uzerine monte edildi.Yeni anten radyo istasyon arama ve sinyal kapasitesinde gelistirme saglarken,anten yuzunden celikte bir delik meydana geldi.Bundan hoslanmayan uretici,anteni onden alip arka tarafa kaydirdilar.Otomatik bir anten arka camda surucunun arkasindaki cam izgarasinin altina monte edildi.Anten kullanilmadigi surece hic gorunmuyordu, istenildiginde ise otomatik olarak cikiyordu.

Arabanin gunesliklerinin bir tarafi vinil idi, diger tarafi ise kumas kapliydi.Once ic taraf kumasken, sonrasinda guneslik acildiginda kullanici tarafinda vinil kisim ortaya cikiyordu.(1981'in son zamanlarindan itibaren)

Ilk uretilen arabalarda orjinal alternator, arabanin tum isiklari ve elektrikle calisan aksami acikken yeterli elektrigi saglayamiyordu.Sonucta araba sarzi kesiyor ve aku bosaldigi icin surucuyu yolda birakabiliyordu.Sonraki arabalarda daha guclu Motorola alternatorler kullanildi ve sorun cozuldu.Bu sekilde yapilan degisikligin korna sesi problemini de ortadan kaldirildigi goruldu.(Vayy be alternator degisikligi nelere kadirmis.!! )

OZEL URETIM DMC-12 'LER

Uretim hayati boyunca bir kac tane ozel uretim DMC-12 araba uretildi,en cok bilinen ozel uretim Delorean, "Back to the Future/Gelecege Donus" ucleme filmlerinde gorulen arabadir.Arabanin V6 PRV motoru V8 sesi kaydedilmis haliyle filmde canlandirilmistir. Filmde, degisik mekan cekimleri ve sahneler icin 4 adet DeLorean sasesi kullanilmistir.









Back to the future/Gelecege Donus filminde oynayan Delorean'lardan secmeler-ustte

Bazi Delorean prototiplerinin hala yasayan orneklerine rastlamak mumkundur.Hatta bazilari komple restorasyondan gectikten sonra satisa cikarilmistir.Hatta son yillarda, test pilotlarinin kullandigi bir takim arabalar da ortaya cikmistir.Bu arabalarin test edildikten sonra, imha edilmesi gerektigi dusunulurken bunlardan bazilarinin imha edilmedigi , hatta gunumuze kadar hayatta kaldigi gorulmustur.Deloeran'larin uretiminde kullanilan VIN numaralari 500 ile baslar.VIN numaralari 502 ve 530, standart PRV-V6 motorun konsept cift turbolu versiyonlarinda kullanilmistir.Bilinen ve yasayan sadece bir tane cift turbolu araba vardir ve bu araba ozel olarak sahibi tarafindan 1990'larin sonunda bu hale getirilmistir.

VIN 500, 1981 yilinda ilk uretilen Delorean'a verilmistir ve bu araba Clevland Ohio'daki otomobil ve havacilik muzesinde sergilenmektedir.

Ingiltere'de sadece 16 tane fabrikasyon sagdan direksiyonlu prototip model uretilmistir.2008 yili itibariyle bu arabalarin satis fiyatlari 25,000-30,000 STG (Ingiliz Sterlini) arasinda degismektedir.

1981 yilbasi icin , DeLorean/American Express promosyon kampanyasi duzenlenmis ve 24 ayara altin kapli 100 arabanin , tanesi 85,000 USD'dan gold kredi karti sahiplerine satilmasi planlanmis, fakat sadece 2 tanesi satilmistir.Bunlardan ilki, Amerika Texas'daki Synder National Bank baskani Roger Mize tarafindan satin alinmis (VIN#4301) ve araba 20 yil boyunca bankanin girisinde sergilenmistir.(Sonradan, Los Angeles Otomobil Muzesine bagislanmistir.) Arabada siyah ic aksam ve otomatik sanzuman bulunmaktadir.









24 ayar altin kapli Delorean'lar-ustte

ikinci araba William F. Harrah Foundation/Ulusal Otomobil Muzesi, Reno Nevada'dadir.(VIN#4300)Bu araba 3 altin kaplama arabadan tek manuel sanzumanli olanidir.Arabanin ic aksami bej rengidir ve arabanin km gostergesinde sadece 2,307 km yazmaktadir.

3. ve sonuncu altin kaplama araba, 1,018 km'deki VIN kodu # 20105 olan ve Columbus Ohio'da 1983 yilinda uretilen son Delorean'dir. Bu araba, altin kaplamali olarak uretilen diger 2 arabaya yedek parca olabilecek sekilde uetilmisti.(diger 2 arabaya bir sey olursa kullanilmak uzere) Tum gereken altin kaplama parcalar tek bir kapi disinda elde edilmisti.Araba diger kapi da tamamlanica montaj hattindan cikti, fakat sonradan gelen kapinin rengi ve sekli tam uymadi.Degisiklik yapilarak sonunda 3. araba da uretimden cikti.Su anda, bu 3. altin kaplamali arabaAmerika Maryland'deki bir kisidedir ve 250,000 USD'dan baslayan acik arttirma ile satiliktir.BU araba ve Reno'daki kardesi kahverengi deri koltuk ve ic aksama sahip tek Deloreans arabalardir.

YENIDEN URETIME GECIS

DMC Houston Sirketinin 30 Temmuz 2007 tarihindeki aciklamasina gore, sirket oldukca az sayida ( yilda 20 araba ) ozel uretim arabalarin yapimina 2008 yilinda baslayacagini ilan etti.Yeni uretilen arabalarin baslangic fiyatlarinin 57,500 USD olacagi ve yeni celik panelleri ve daha hafif fiberglas govdesi olacagi, opsiyonel olarak yon bulmaya yarayan GPS,gelistirilmis bir motor ve daha modern bir ic aksama sahip olacagi soylenmistir.Arabalarin %80'inin eski parcalardan olusacagi, sadece %20'sinde ise yeni parcalarin kullanilacagi bildirilmistir.Buyuk olasilikla arabalara surucu ve yolcu hava yastiklarinin da eklenecegi gelen soylentiler arasinda..

İlginç ismi ve hikayesiyle bu markayı filmini izlememe rağmen unutmuşuz hakkında ki tüm ayrıntıları sayende öğrendik seninle öğreneceğimiz çok dosya ve içeriği olacak Paylaşım için sağolasın Serdar;Benden de birkaç ilginç resimler;






Batmobile döndürülmüş hali;